Nga: Lorenc Vangjeli
Patriotizmi amator është sport i lehtë, por që mund të prodhojë pasoja të rënda. Shumë të rënda dhe të paparashikueshme. Sidomos kur bëhet fjalë për një sport që Ballkani i ka dhënë emrin dhe ku secili e gjen vetëm profesionist. Në Ballkan dhe këtu nuk bën përjashtim pothuaj askush, pavarësisht nga gjuha, etnia apo gjaku, hierarkia e patriotizmit, më saktë, lëvozhga e fisme e thelbit nacionalist, vendoset në një mënyrë të thjeshtë. Sipas një parimi po aq të thjeshtë dhe të pandryshuar. Nëse do t’i bësh përshtypje të mirë një shqiptari, një serbi, një greku a kujtdo tjetër në gadishull, mjafton ta lëvdosh kur e ke përballë dhe t’i shash fqinjin.
Përgjithësisht, identikiti i shqiptarit të mirë është ai që përgjithësisht e quan Shkja fqinjin në veri të Kosovës, i thërret grek m…ti, fqinjit të jugut dhe pastaj pak më rrallë, kryeisht në anekdota, malazezët i quan dembelë, maqedonasit e bullgarët kokëtrashë e të tjerë. Turqit që janë ca më larg. Zakonisht edhe në zhargonin e rrugës, edhe në zhargonin e politikës ata quhen popull vëlla. Kush ka një zë dhe tani në epokën e rrjeteve sociale zë ka kushdo, tonet nacionaliste janë në kupën e ulët të qiellit të gjithkujt. Edhe pse në gjithë Evropën e Bashkuar mbinacionale të deri sotme, kanë nisur të gjëmojnë këmbanat e egoizmit: një gjerman apo një francez ndjehen shumë më shumë gjerman dhe francez sesa ndjeheshin evropianë deri më sot. Për britanikët kjo histori ka shkuar edhe më tej; tashmë ata janë qytetarë të Brexit, kurse gjithë të tjerët e kanë gjithmonë e më të vështirë të venë bast për Evropën me portretin e sotëm.
Varësisht gjuhës, ata u quajtën në shqip heronj, në greqisht tradhëtarë.
Në Athinë reagoi deri dhe ministri grek i mbrojtjes, kurse në Tiranë një seri deputetësh i numëruan Athinës një seri kusuresh raciste dhe nacionaliste. Por ka dhe më shumë se kaq sepse Ballkani ka një qasje fantastike ndaj teorive të konspiracionit. Sipas njërës prej tyre, më të resë që është ende shumë e vështirë të konfirmohet apo rrëzohet, fotoja vetë është një vepër e shërbimeve sekrete greke për të nxjerrë shqiptarët si nacionalistë të sëmurë. Dhe për t’i goditur në imazh. Edhe kështu mund të jetë, siç edhe mund të jetë gjithçka një veprim i romantizmit patriotik të të rinjve, të cilët, si çdo qënie njerëzore, e ndjejnë, e vuajnë dhe e duan më shumë atdheun e origjinës pikërisht kur janë larg atij.
Problemi nuk janë ata. Problemi qëndron tek fakti se nëse gërmohet pak më tej zbulohet lehtë se mbas shpërthimit të retorikave nacionaliste, në secilin vend të Ballkanit, zbulohen ca halle të vogla, egoiste dhe meskine të pushtetit të ditës. Që thjesht kërkon tërheqje vëmendjeje me evokimin e të shkuarës së shumë netëve të historisë. Duke ushqyer opinionin dhe duke krijuar opinion njëlloj si në kohën e cirkut dhe të bukës për romakët.
Thelbi qëndron gjetkë. Në vështirësinë për të pranuar diversitetin dhe lehtësinë për të shpikur luftën përpara dilemës se çfarë duhet bërë me paqen.
Në Zagreb kanë gjithë të drejtën e botës që të bërtasin: “O sa mir’ me qen’ kroat!”. Të njëjtën të drejtën kanë në Beograd, në Athinë, në Shkup e kudo qoftë. Në SHBA, në Meksikë, në Rusi, Japoni, Kinë, Singapor, Irak, Kore e Veriut apo Afganistan e të tjerë, e të tjerë.
Në Tiranë, Prishtinë e kudo që ka shqiptarë, është e drejtë natyrore, hyjnore dhe e trashëguar me gjak e gjuhë që të brohoritet: “O sa mir’ me qen’ Shqiptar”!
Për t’ju kthyer gadishullit që është në Evropë, që ka shpikur Evropën, por është pak Evropë, fatkeqësisht duket se është ende shumë shpejt që të gjithë bashkë të krijojnë një identitet të ri. Të ndryshëm nga ai i trashëguar nga historia. Fatkeqësisht, lëkura e nacionalizmit brohoritës, i bën ballkanasit të ndjehen e duken edhe më pak evropianë në këto kohë të trazuara për Evropën! Duke i lënë edhe më tej pas dyerve cinike të saj. Jo për faj të Evropës.