Rreziku i një “konflikti aksidental” midis SHBA-së dhe Kinës është rritur si rezultat i tensioneve të ngritura midis dy palëve, kanë paralajmëruar një numër i zyrtarëve kinezë, transmeton Telegrafi.
Ndërsa ata thanë se ishte e vështirë të imagjinohet një shpërthim i një konflikti në shkallë të plotë, ata paralajmëruan se veprimet aktuale strategjike, teknologjike dhe ideologjike midis të dy palëve do të dëmtonin në mënyrë të pashmangshme marrëdhëniet, edhe nëse ata janë në gjendje të arrijnë një marrëveshje tregtare.
Paralajmërimet e tyre bënë jehonë të madhe, madje komente në lidhje me tensionet mes këtyre dy shteteve dha edhe ish-sekretari i Shtetit i SHBA-së, Henry Kissinger, i cili tha në një forum në Pekin muajin e kaluar se edhe një “krizë relativisht e vogël” mund të dilte jashtë kontrollit – duke dhënë si shembull fillimin e Luftës së Parë Botërore.
Li Ruogu, ish-presidenti i Bankës së Eksportit dhe Importit të Kinës, i tha forumit ekonomik Sanya në Hainan të shtunën se një vizitë e fundit në Singapor i kishte treguar atij se ky shqetësim ishte i shpërndarë në të gjithë rajonin.
Ish-sekretari i shtetit i SHBA-së, Henry Kissinger, paralajmëroi se ngjarjet mund të dalin jashtë kontrollit
“Një luftë e nxehtë është e mundur. Siç paralajmëroi Kissinger më parë, konflikti i armatosur midis Kinës dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës është i mundur nëse një krizë nuk frenohet”, tha Li, i cili ishte gjithashtu një ish-nënkryetar i bankës qendrore.
Fjalët e Li u përcollen edhe nga Zhang Baijia, një ish-drejtor i Qendrës së Kërkimit të Partisë tha se një luftë në shkallë të plotë ishte “e vështirë për t’u imagjinuar”, por keqllogaritja e qëllimeve të njëri-tjetrit mund të çojë në një konflikt të paqëllimtë.
“Mundësia e luftërave të teknologjisë së lartë si sulmet në shkallë të gjerë janë në rritje. Ne duhet të jemi vigjilent për çdo formë të re të konfrontimit”, tha ai.
Li dhe Zhang janë të dy nga familje me ndikim me rrënjë të thella në Partinë Komuniste.
Li është djali i Li Zhuoran, një revolucionar i gjeneratës së parë që luftoi përkrah Mao Zedong.
Babai i Zhang, Zhang Wenjin, ishte një ish-zëvendësministër i jashtëm dhe ambasadori që mori pjesë në bisedimet me Kissinger që çuan në normalizimin e marrëdhënieve midis Uashingtonit dhe Pekinit.
Në muajt e fundit, një numër zyrtarësh kinezë dhe këshilltarë qeveritarë kanë paralajmëruar përhapjen e konfliktit tregtar në fronte të tjera – veçanërisht duke pasur parasysh perspektivat e pasigurta për një marrëveshje tregtare.
Ish-ministri i financave Lou Jiwei tha muajin e kaluar se Kina nuk kërkoi të “eksportojë revolucionin ose të fillojë një luftë”, por ishte e gatshme për të mbrojtur “linjën e saj” për çështje të tilla si Deti i Kinës së Jugut dhe Tajvani.
Lou, i cili tani është drejtor i komitetit të punëve të jashtme të Konferencës Konsultative Politike të Popullit Kinez, tha se një gjendje e tillë si Lufta e Ftohtë midis SHBA-së dhe Bashkimit Sovjetik ishte e pamundur, por Uashingtoni do të shikonte që ta kontrollonte Kinën në një afat më të gjatë.
Marrëdhëniet midis dy palëve u përkeqësuan edhe më tej javën e kaluar pasi Donald Trump nënshkroi Ligjin e të Drejtave të Njeriut dhe Demokracisë në Hong Kong dhe Shtëpia e Bardhë miratoi një projekt-ligj që do të lejonte sanksione ndaj zyrtarëve përgjegjës për shkeljet e të drejtave të njeriut në Xinjiang.
Të shtunën, diplomati i lartë i Kinës, Yang Jiechi, shprehu kundërshtimin e tij ndaj dy pjesëve të legjislacionit në një bisedë telefonike me Sekretarin e Shtetit të SHBA-së, Mike Pompeo.
Donald Trump dhe Xi Jinping ende nuk kanë arritur një marrëveshje për t’i dhënë fund luftës tregtare.
Yang kërkoi që SHBA menjëherë të korrigjojë gabimin e saj dhe tha që askush nuk mund të presë që Kina të “gëlltisë frytet e hidhura të dëmtimit të interesave të saj”, sipas agjencisë shtetërore të lajmeve Xinhua, përcjell Telegrafi.
Gjithashtu, në fillim të kësaj jave, ambasadori kinez Cui Tiankai akuzoi Uashingtonin për ndërtimin e “Murit të Berlinit” midis të dy palëve, ndërsa ish-diplomati amerikan Susan Thornton tha se qeveria kineze tani supozoi se lufta tregtare mund të çojë në një “shkëputje të pjesshme” të ekonomive të tyre.
Steve Orlins, presidenti i Komitetit Kombëtar për Marrëdhëniet Kinë-SHBA, i tha forumit Sanya se një marrëveshje tregtare nuk do të çonte në një përmirësim të menjëhershëm të marrëdhënieve.
“Në afat të shkurtër, unë jam thellësisht pesimist”, tha ai. “Edhe nëse kemi një marrëveshje tregtare… trajektorja e marrëdhënieve po bie për një kohë”.
Por ai tha se ai mbetet optimist për një afat të gjatë, pasi shkëmbimet njerëz-për-njerëz midis dy vendeve mbetën të forta.
Li argumentoi gjithashtu se kishte mënyra për të përmirësuar marrëdhëniet, duke thënë se nëse Kina do të përmbushë premtimet e saj të mëparshme për reformën ekonomike, “ndryshimet midis dy palëve mund të zgjidhen”.
Ndërkohë Zhang tha që të dy palët mund të mësojnë nga historia për të krijuar besim.
Ai tha se në vitet 1960 “Kina ishte e shqetësuar për një pushtim amerikan dhe SHBA u shqetësuan për zgjerimin e mbështetur nga Kina të komunizmit në Azinë Juglindore”.
Por në dekadën vijuese: “Pekini e kuptoi që SHBA madje nuk mund ta mposhte Vietnamin dhe Uashingtoni e kuptoi se Pekini u mashtrua nga vetë Revolucioni Kulturor. “Besimi dypalësh atëherë u ndërtua pjesërisht në njohuri mbi kufijtë e aftësisë së palës tjetër”. /
